Özlem ERMİŞ BEYHAN
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün yeni raporunda, Kosova, Arnavutluk ve Kuzey Makedonya’nın yolsuzlukla mücadele için kurumsal çaba gösterdiği, ancak Türkiye, Bosna-Hersek, Karadağ ve Sırbistan’ın bu alanda ya yerinde saydığı veya gerileme gösterdiği belirtildi. Raporda bu ülkelerin Yolsuzluk Algı Endeksi skorlarına da yer verildi. Türkiye’nin 2020 yılında 40 olan Yolsuzluk Algı Endeksi skorunun 2023’te 30’a gerilediği dikkat çekiyor. Türkiye bu skorla tüm Batı Balkan ülkelerinin gerisinde yer alıyor.
‘Yolsuzlukla Mücadelede Reform ile Gerileme Arasında’ başlıklı rapor, Batı Balkanlar’da ve Türkiye’de yolsuzlukla mücadelede temel aktörleri, güçlü ve zayıf yönleri inceliyor. Avrupa Birliği tarafından desteklenen araştırma Eylül 2022 ile Aralık 2023 tarihleri arasında gerçekleştirildi, 19 Haziran tarihinde bir rapor şeklinde açıklandı.
En büyük sorunlardan biri
Raporda, kısmen AB entegrasyonuna yönelik ilerleme kaydetmeyi amaçlayan çeşitli siyasi ve kamu sektörü reformlarına rağmen, insanların hâlâ Batı Balkanlar ve Türkiye’deki en büyük sorunlardan biri olarak yolsuzluğu gördüğü belirtiliyor.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün raporunda Türkiye’de yolsuzlukla mücadele çabalarının yerinde saydığı belirtiliyor ve şöyle devam ediliyor: “Yargıya ve kamu atamalarına müdahaleler ve patronaj ağları ile kusurlu hale gelen parti içi demokrasi ortamları, Batı Balkanlar ve Türkiye’de tespit ettiğimiz temel zayıflıklar arasında yer alıyor. On yıl veya daha uzun bir süredir bu ülkelerin çoğunda iktidarda ‘güçlü adamlar’ var.” Uluslararası Şeffaflık Örgütü raporunda belirtilen ülkelerde yürütmenin önemli bir güce sahip olduğu ve bu durumun onu önemli ulusal reformları yönlendirme ve uygulama kapasitesine sahip önemli bir aktör haline getirdiği belirtildi.
Kırılganlık haline geliyor
Raporda, “Örneğin, daha fazla güçler ayrılığının yolsuzlukla mücadele reformlarında en fazla ilerlemeyi sağlayan Kosova ve Kuzey Makedonya’da durum böyledir. Ancak bu konum, yürütmenin, güçlü siyasi parti liderlerinin ve onların yandaşlarının kazanılmış çıkarları, yasadışı kazançlar ve siyasi gücü sürdürme arayışı nedeniyle tehlikeye atılması durumunda bir kırılganlık haline geliyor. Bu özellikle Türkiye ve Sırbistan gibi kuvvetler ayrılığının daha zayıf olduğu ülkeler için geçerli” uyarısında bulunuldu.
İhbarcıyı koruyan yasaya sahip değil
Kosova, Arnavutluk, Kuzey Makedonya ve Sırbistan’ın yolsuzluğa dair ihbarda bulunanları koruyan özel yasalar çıkardığı belirtilen raporda, bu yasaların hem kamu hem de özel sektörü kapsadığının altı çizildi. Karadağ ve Türkiye’nin ise ihbarcıları koruyan özel bir yasaya sahip olmadığı belirtildi. Raporda ayrıca Türkiye’de “suç teşkil eden fiillere” ilişkin istatistik bulunmadığı da not edilerek Uluslararası Şeffaflık Örgütü verilerine göre 2009 yılından bu yana yolsuzluk ile ilgili suçlamalarda takipsizlik kararlarında artış olduğunun altı çizildi.
“Yolsuzlukla mücadele stratejisi bulunmuyor”
Uluslararası Şeffaflık Örgütü, raporunda şu ifadelere yer verdi: “Türkiye son beş yılda yolsuzlukla mücadele yolunda herhangi bir yasa çıkarmadı, bir reforma imza atmadı. Mevcut bir ulusal yolsuzlukla mücadele stratejisi yok veya bilinen son stratejinin süresi 2014 yılında dolmuş durumda. Türkiye 2006 yılında Yolsuzluğa Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesini imzalamış olmasına rağmen yolsuzlukla mücadele yolunda kayda değer bir girişim ya da bildiri açıklanmış değil.”
